SIPENİ TARİHİ

Sıpeni Tawus aşiretinin bir köyüdür. Tawus aşireti üç kardeşten meydana gelir bunlar:HEMZİ-NEWİ-HÜSENİ kardeslerdir.Sıpenililer NÉWİ DEDE'nin torunlarıdır.Bazı köyler Néwi-bazıları Hüseni-bazılarıda Hemzidir.Sıpenide tawus gibi üç kardeşten oluşur.BU KARDEŞLER SAİD-CEMİL-İSKENDER.Bunların annesi:FİDAN.Babalarının adı ise:İSKENDERDİR. SAİD-CEMİL VE İSKENDER ŞEYH SAİD KIYAMINA KATILIRLAR.Komşu köyden dayıları haber yollar gelmelerini ister dayıları onlara der:ŞEX ayaklanıyor bizimde katılmamız gerekiyor geliyormusunuz der.Onlarda tabiki kabul eder.Ve ayaklanmaya katılırlar ŞEX SAİD yakalandıktan sonra SAİD VE CEMİL köyde saklanırlar bu esnada SAİD'in kayınbiraderleri onları şikayet eder,askerlerde köye gelip onları yakalamak isterler ama onlar teslim olmak istemezler.Zira teslim olmazlarsa askerler köyü yakıp yıkacakların söylerler.Onlarda çoluk çocuğun perişan olmaması için mecburen teslim olurlar.Ve kurşuna dizilmek üzere götürülürler.Anneleri FİDAN o sıralar devletin ajanı olan bir kaç kişiyle görüşüp çoçuklarının bırakılmasını ister.Ancak ajanlar 40 mecidiye isterler.FİDAN köye dönüp mecidiyeleri bulana kadar onlar götürülürler ve yetişemez.Sorduğunda götürüldüklerini söylerler.İSKENDER ise yakalanmamıştır o sağ kurtulur.SAİD İLE CEMİLi kurşuna dizdiklerinde SAİD kendisinde küçük olan kardeşinin üzerine atlar onun sağ kurtulmasını sağlar.SAİD ise burada şehid olur.CEMİL ise yaralanir cesedlerin altinda kalir taki askerler gidene kadar ondan sonra bir çobanın yardımıyla köyüne haber verir.Annesi ve küçük kardeşi İSKENDER onun yanına gelirler onu alıp köye götürürler gizli gizli tedavi ederler.CEMİL sağ omuzuna kurşun yediği için sağ kolu işe yaramaz hale gelir.Ondan sonra CEMİL evlenir çocukları olur.Oda bir kaç yıl sonra ölür.İSKENDER tek hayyatta kalır.Ondan sonra bu kardeşlerin üçüsününde üç oğlu olur. SAİDİN OĞULLARI:SIDDIK-KADİR-EŞREF CEMİLİN OĞULLARI:NURİ-MEHMET-ABDULLAH İSKENDERİN OĞULLARI:ZEKİ-MEHMET-AHMET SIPENİDE şimdi bu ailelerin çocukları yaşıyor sıpeni bÜyÜmeye devam ediyor. SIPENi XU SERA (ozgurdur).... Ayrica kucuk hukumet/Paris diyede bilinir... Köyün adının nereden geldiği ve geçmişi:KÖYÜN ZAZACA ADI SIPéNİ"DİR.SPENİ MEZRASI 3 KARDEŞTEN MEYDANA GELMİŞTİR BUNLARIN ADLARI SAID-CEMIL-ISKENDER..KÖYÜN ADIDA ESKİ ŞOPENİ KRALLIĞININ ADINI ANIMSATMAKTADIR.KÖYÜN ÇOK ESKİ BİR TARİHİ VARDIR.

Kültür [değiştir] Köyün gelenek, görenekleri : KÖYÜN DİLİ ZAZACADIR. Köyün gelenek, görenek ve yemekleri keçi kavurması,hedik'dut pekmezi,un helvası,dolma,meyir(lebeni),içli köfte(süsamlı), burçaklı ekmek,gözleme(çökelekli),yağlı börek,sac ekmeği kuru soğan dolması Coğrafya [değiştir]
Diyarbakır iline 97 km, Lice ilçesine 20 km uzaklıkta daglarin yamacina kurulmustur.Xatip Bey'in aşiretidir hakkında biraz tarihi ve coğrafik bilgiler aktarmak istiyorum. Tawus aşireti Darahini-Lice arasında bir aşirettir, Bu aşiretin köylerininin bir çoğu Lice ilçesine bağlıdır. Aşiretin merkezi Yayla "Ware Merg" nahiyesi olup, Xatip bey ve yakın akrabası aşiretin ileri gelenlerinden Emerê Sadıq'ın ikamet ettiği beldedir. Ali Ağa Ware Merg, son dönemde köyün ileri geleni olan bu zat Emere Sadiq'ın oğludur. Tawus aşiret ile Botiyan aşireti sınırdaş olup, nahiye merkezleri birbirine çok yakındır.

Tawus aşireti de Sêx Seid hareketinde çok kahramanlıklar göstermis, Bicar tenkil hareketinde büyük katliamlara maruz kalmış bir aşirettir. Tawus/Taus aşiretin'de, Şêx Seid hareketinde Speni ve Xaraba köyü başta olmak üzere, şu anda Lice'ye bağlı olan bu yerleşim birimlerinde çok saygın şahsiyet ve aileler vardır. Örneğin, Mala Fidıké ailesi(sipeni), Haci Speni(sipeni), Key "malbat" Fid ailesi direnişçi ve bölgede ismi sıkça anılan ailelerdir. Biçar hareketinde Kêy Fidike ailesinden dört kardeşi aynı günde, Hani ilçesinde kurşuna dizdiler. Yine Tavus aşiretinin isminin Ermenice karsılığı Antax diyiyorlar. Çünkü bu coğrafya'da uzun süre Ermenilerin yoğun yaşadığı bir bölgedir. Behcet Cantürk'ün dayıları Demirciyan ailesinin, buradan Lice merkeze yerleştiği söyleniyor. Tavus asiretinin günümüzde ileri gelenlerinden Mehmet Ağa'nın annesi İnci Xanım'ın Behcet Cantürk'ün annesi Hatun Demirciyan ailesi ile teyze çocukları olduğu söylenmektedir.
 İklim [değiştir] Köyün iklimi, karasal iklimi etki alanı içerisindedir. Kislari karli ve yagisli, yazlari ise sicak ve kuraktir.

Nüfus-Ekonomi
~Köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. köy toprakların verimliginden dolayı türkiye'nin en lezzetli ve de yaklaşık 1kg domatesi burada yetişir.Ayrıca hububatın her çeşidi yetişir.Yurdun en önemli kuru fasulyesi,salatalıgı,kuru soğanı,yetiştirililen sebzeler arasındadır. Köyde ayrıca birçok meyve çeşidi bulunmaktadır. örnek olarak;böğürtlen,kuşburnu,üzüm,dut,incir,ceviz,badem,erik,kayısı,elmayı verebiliriz.
~Ayrica koyun bir diger gelir kaynagida odunculuktur.

Muhtarlık
Yerleşim yerinin köy tüzel kişiliği alması ile birlikte köyün tüzel kişiliğini temsil etmesi için köy muhtarlık seçimleri de yapılmaktadır.
Seçildikleri yıllara göre köy muhtarları:
2004 - Fikri ERTAS
1999 - Fikri ERTAS
1994 - Fikri ERTAS
1989 - Nurettin NAZLIER
1984 - Nurettin NAZLIER

Altyapı bilgileri
XIRAWA köyünde 1993 yılına kadar ilkokul mevcutken sipeninin cocuklari orda egitim goruyorlardi,93te köylerin yakılıp boşaltılmasıyla tüm yerleşim alanları ortadan kalkmıştır.spenide ilköğretim okulu yoktur. 2000li yıllara doğru köye dönüşler başlamış olup 2000de tekrar bir yakıma uğramıştır.2001de yavaş yavaş yerleşim tekrar başlamış olup şuan mevcut speni mezrası 9 haneden, mevcut olup halen yerleşimler devam etmektedir.Köyün içme suyu şebekesi vardir 1967 yılında yapılan çeşmesi hala görkemini ve orijinalitesini korumaktadır. kanalizasyon şebekesi yoktur. Ptt şubesi yoktur ancak ptt acentesi vardır. Sağlık ocağı ve sağlık evi yoktur. Köye ayrıca ulaşımı sağlayan yol şose olup . köyde elektrik vardir ama sabit telefon yoktur. SIPéNi _KiYé FiD__(FİDAN AİLESİ)__MALA FİDé *